Bezoekerscentrum en molenaarwoning 'de Kilsdonkse molen'
Eeuwenoud erfgoed kreeg betekenis omdat een groep betrokken mensen zich gezamenlijk en met grote inzet bekommerde om de Kilsdonkse molen. Na een grondige restauratie van deze wind- en watermolen in 2008, werd er in eerste instantie een tijdelijk bezoekerscentrum geplaatst. Al snel bleek dat vanwege de grote bezoekersaantallen een nieuw bezoekerscentrum nodig was. Nieuwbouw in een gebied, het Aa-dal, dat is aangewezen als ecologische zone vroeg om een ontwerp dat zich daar op inteliggente wijze toe verhoudt.

In 2010 won SODA+ (een samenwerking van Hagen Zeisberg, Gabri Klarenbeek & Ronald Buïel en Jorrit Noyons) de prijsvraag om een nieuw bezoekerscentrum en een woning voor de molenaar te ontwerpen. Voor beide bouwwerken werd er maximaal aangesloten bij het omringende landschap, de geschiedenis van de locatie en de identiteit van de organisatie/bewoners. Andere uitgangspunten waren sociale en duurzame kenmerken van het gebruik. Mede daardoor won de Stichting Kilsdonkse molen de Brabantse Cultuurprijs.

Bezoekerscentrum
‘De Kilsdonkse molen’ bestaat uit drie gebouwen: de wind- en watermolen (beide monument) en het nieuwe bezoekerscentrum. Gezamenlijk liggen ze aan een zijarm van de rivier de Aa. Ze zijn verbonden met een fijnmazig netwerk van fietsroutes en wandelpaden in een natuurgebied dat door water wordt gedomineerd.

De hoofdvorm van het ontwerp wordt bepaald door de assen, zichtlijnen en hoogteverschillen die voortkomen uit de monumenten: dit draagt bij aan een respectvolle verankering van het bezoekerscentrum in de omgeving. De gekozen materialen hebben een directe relatie met de omgeving of met het ambacht dat hier wordt uitgeoefend. De eikenhouten constructie en betonnen vloer zijn een verwijzing naar de oude houten machinerie en de molenstenen. Zoals de molens wind en water gebruiken om energie op te wekken, zo gebruikt het bezoekerscentrum zonne-energie en aardwarmte voor het opwekken van elektriciteit. Zonnecollectoren zijn in de gevel geïntegreerd. Het grasdak vertraagt de waterhuishouding en laat het bezoekerscentrum opgaan in zijn omgeving.

De plattegrond is een vierkant met drie afgeschuinde hoeken. In combinatie met de dakhelling levert dit een sterk beeld op dat elegant oogt. De gevel bestaat afwisselend uit eikenhouten delen en grote glasvlakken ten behoeve van een maximaal uitzicht op het omringende landschap. De bezoekersruimte is multifunctioneel te gebruiken doordat het slim verbonden is met de vergaderruimte, keuken, bevoorrading en het terras. Het interieur is ingezet als informatiedrager die de rondleidingen, die hier gegeven worden, ondersteunt. Er zijn wandvullende prints aangebracht om de werking van de molens te verduidelijken.

Molenaarswoning 2014
Het ontwerp voor de molenaarswoning bestaat uit twee gebouwen: een woning en een bijgebouw met werkplaats en atelierruimte. Door de onderlinge positie van deze twee gebouwen zijn openbaar en privé gedefinieerd. De familie wil leven met de zon: wakker worden richting oosten, zicht op de tuin in het zuiden en tot slot een terras op het westen voor de avondzon. Daarnaast was het voor hen belangrijk dat zij samen in één ruimte toch ieder hun eigen gang kunnen gaan: koken, eten, tv kijken, lezen, huiswerk maken, gamen, naaien, schilderen etc. Door open ruimtes overhoeks te situeren, door grote schuifdeuren te plaatsen tussen ruimtes en dankzij een vide, zijn er verschillende plekken ontstaan om alleen- en toch samen te zijn. 

 

Het is een alzijdig gebouw, zichtbaar vanuit vele standpunten in de omgeving. Daarmee is elke gevel belangrijk. Het bijgebouw is bekleed met mat zwarte houten delen die refereren aan boerenschuren, karakteristiek in deze omgeving. De woning is CO2-neutraal door de toepassing van aardwarmte, een zonneboiler op het dak van het woonhuis en zonnecollectoren op het dak van het bijgebouw. De duurzame oplossingen zijn op vanzelfsprekende wijze geïntegreerd in het ontwerp.

Het eikenhouten vakwerkspant verbindt de verdieping met de begane grond en benadrukt de vrije hoogte van de vide. De woning bestaat uit drie onderdelen: slapen, wonen en de verbinding daartussen als kern. De gevel reflecteert deze woonprogramma’s doordat hiervoor verschillende materialen zijn gebruikt: glas, houten delen die op twee manieren zijn toegepast voor de kern en het woongedeelte, en tot slot aluminium voor het slapen.